Ainhoa Etxaide: Gu ez gaude ados erregulazio dosierra egitearekin. Baina, gure ustez, erregulazioa derrigorra da.

Madrilek debekatu egin du patronal eta sindikatuek Hobetuz-etik zuzenean dirua jasotzea, LABek eskatu bezala. Ados zaude Espainiako Gobernuarekin?

Guk bagenuen hori baino gehiago ziurtatzen zuen sistema propio bat. Finantzaketa iturri nahiko ustela ez izateaz gain, lan mundura bideratutako prestakuntza eraginkor bat ere nahi dugu. Ez dugu uste Madril hori pentsatzen ari denik. Diru laguntzak beste bide batzuetatik jasotzeko bideak arakatzen ari direla esan dute. Ez dago batere argi diru laguntzen bidez sindikatuak erosteko asmoari uko egiten diotenik.

Dena aldatuko dute denak berdin jarrai dezan?

Itxura hori du. Hemen bazegoen eredu zuzen eta egoki bat, guztion artean adostua, eta hori likidatzea erabaki zuten.

Hasierako Hobetuz-ez ari zara.

Eredu hura zuzena da, berreskura dezagun, gaurkotuta. Enplegu politika propio bat egiteko bitartekoetako bat zen.

Madrilek 25,7 milioi euro erreklamatzen dizkio orain. Zer gertatu da Hobetuz-en?

Bere garaiko Hobetuz-etik geratzen den bakarra, zoritxarrez, izena da. Edukiz hustu dute, eta Hobetuz-en izenean egin dituzte ezagutzen ez ditugun praktikak.

Zer praktika?

Ez dakigu zer gertatu den, baina sekulako zuloa dago, inork justifikatzen ez duena eta, itxura guztien arabera, Jaurlaritzak bere egingo duena.

Zeinek pagatuko du zulo hori?

Zuloa badago, eta Jaurlaritzak jartzen badu dirua, denon artean ordaindu beharko dugu. Nor izango den horren erantzule? Jaurlaritzak bere gain hartzen badu, ez da erantzulerik egongo.

2009tik 2014ra 40 milioi jaso dituzte Hobetuz-eko patronal eta sindikatuek. LAB hamar urtez egon zen hor. Finantzaketa iturri bezala erabili zenuten?

Prestakuntza ez genuen sindikatuok egiten; guk aurreikuspenak eta programak egiten genituen. Dirua horretara zihoan. Guk ez genuen prestakuntzarik ematen.

Enplegu sailburu berria Angel Toña izateak aldatu du Jaurlaritzaren eta LABen harremana?

Ez dugu ikusten bide berri bat egiteko aldaketa izan denik. Baina, gure ustez, Toñak badu alde on bat, lan munduan gertatu dena zuzenean ikusi duela, arazoak eta zailtasunak zeintzuk diren oso argi duela, eta badakiela arazoa ez garela sindikatuak izan enpresak, bideragarri izanda ere, itxi direnean. Badaki bitartekoak falta zaizkigula, badaki jokamolde batzuk oso desegokiak izan direla, eta orain aukera dauka enpresa askotan egin duen borroka Jaurlaritzan bertan egiteko.

Egingo duela uste duzu?

Hori bere hautua da, guk ez duguna egingo da fede aitortza bat. Hasieratik esan genion: «Enpresa batzuetan egindako borrokak Jaurlaritzan ere egin behar badituzu, enpresa haietan lez egin».

Orain arte enpresetan egin duen lana ona izan da orduan?

Ez guztietan. Guk Toñarekin denetik izan dugu: txalotu egin dugu, kritikatu, salatu. Enpresa bakoitza eta espediente bakoitza mundu bat da. Arinkeriarik gabe tratatu behar den gai bat da.

Deigarria izan zen izendapenean EH Bilduk eta PPk Toñaren kontra egin izana gaitasungabetzeagatik, eta ELAk eta LABek hura defendatu izana.

Konkurtso Legea eskuan izanda, ezin da ez enplegua ez enpresa defendatu, eta langileek askotan bakar-bakarrik egin behar izan diote aurre. Ibili denean Toña edo beste edonor, enpresa bideragarria dela ikusita, hori aurrera ateratzeko ahalegintzen, baita lege hori saihestuz ere, ez gara gu izango kontra egingo dugunak. Hori ez da Toñak konkurtso guztietan egin duena babestea, ezta Enplegu Sail txukuna izango dugula aurreikustea ere.

Elkarrizketa sozialerako mahaira joateko biderik badago?

Gure aldarrikapenak presenteago daude mahai horretan joaten ez bagara. Ez gara esertzen mahaietan tertulietan ibiltzeko, itunak egiteko baizik, eta, horretarako, negoziatu egin behar da. Ez goaz, helburua mahaia delako.

Hazkunde eta langabezia datuak hobetzen ari dira. Gobernuek irakurketa arrosegia egin dute, eta sindikatuek beltzegia? Ezer ez da aldatu?

Gauzak aldatzen ari dira. Enplegua sortzen ari da, baina miseriazkoa da, eta lan mundura sartzen den jendea ez da pobreziatik ateratzen. Badirudi gidoi bat dagoela: norbaitek «ondo» esaten du, guk «gaizki», eta ez dago eztabaidarik. Oso arduragabea da gobernuaren aldetik krisitik ateratzen ari garela esatea, ez delako egia, krisi soziala itzela da.

Badago aukerarik bi aldeak gidoitik ateratzeko?

Guk esaten duguna ez da okerra, baina bere mugak ditu, eta muga horiek gainditu behar ditugu. Arrazoi izatea ez da nahikoa, eredu berri bat aldarrikatzea ez da nahikoa. Eredu berri horren alde jende asko egotea ere ez da nahikoa. Eredu horretara eramango gaituen bidea behingoz asmatu behar dugu. Sindikatuok harresi bat izan behar dugu egiten ari direnaren aurrean, baina bide bat eraikitzen asmatu behar dugu.

Oraingoz ez duzue asmatu?

Ez dugu asmatu, edo ez dugu oraindik muga hori gainditzeko behar beste pauso eman. Hori bai, sindikatuoi ezin zaigu leporatu gertatzen ari denaren erantzukizuna, krisi hasieran egin diguten lehenengo gauza izan delako borrokatzeko bitartekoak kentzea.

Krisiak kolokan laga du sindikatuen rola?

Gauza bat da soldata duin bat eskatzea, eta beste gauza bat da soldata duinera iristeko betiko bideak egitea. Aldarrikapenak ez dira gelditu zaharkituta, horietara iristeko bideak agortu dituzte.

Hausnarketa betean dago LAB.

Krisiarekin eskubideak murriztu dituzte eta, hitzarmenak deseginez, langileak biluzi dituzte. Horren kontrako borrokan indarraren %90 sartu dugu. Baina prekaritatearen bilakaera azkarragoa izan da, horri aurre egiteko sindikatuok izandako abiadura baino.

Geldoago joan zarete.

Bai, baina ez egoitzan sartuta egon garelako. Zentratu gara erasoari aurre egiten, baina momentu bat iristen da esaten duzuna: «Ederto, hori egin dugu, eta orain zer?». Ezin gara egon gotorleku bihurtuta. Harresi izaten ez diogu aurre egingo erasoari, bestelako errealitate baten eraikitzaile izaten baizik. Eraikuntza hori nola egin? Lehenik, sindikatuak berrasmatzen. Horretan gabiltza.

2013ko udan apokalipsia iragarri zen lan itunen baliogabetzeagatik. Apokalipsia gertatu da?

Ziur nago gertatu dena baino askoz gehiago gertatuko zela langileek ez balute egin egin zuten guztia erreformaren kontra. Ez zen izan apokalipsirik, baina enpresariek ez zutelako nahi ala langileek eta sindikatuek rol bat jokatu genuelako? Beste kontu bat da behin hori lortu duzula, hurrengo urratsean pentsatzea.

Hauteskunde sindikaletan bigarren indarra izatear zaudete Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan.

Helburu hori finkatu genuen balio kualitatibo handia duelako. Espero dugu aurten lortzea.

ELA da lehen indarra. Zer zailtasun ditu zuen harremanak?

Itun eta harreman handi bat dugu gutun sozialaren inguruan. Baina ez dugu adostasunik ekintza sindikalaren estrategiaren inguruan eta sindikalismo abertzaleak Euskal Herriko aldaketa politiko-sozialean izan beharreko jarreraren inguruan.

ELA eraikuntza estrategian baino gehiago ikusten duzu gotorlekuarenean?

Erasoaren aurrean harresi bat izateko estrategia bat daukala uste dut. Harresia izateko, ez egiteko. Aldea ez da ELA, enpresetako itunak, LAB, sektoreetako itunak. Aldea sakonagoa da.

ELA harresian dago orduan, eta LAB alternatiban?

Zaila da horrela laburtu behar izatea, baina eztabaida hori litzateke. Harresia behar dugu, noski, baina harresia langileak izan behar dira, eta gu laguntzaileak.

Horretan ez zaudete ados?

Desadostasuna da ea orain den hori eztabaidatzeko unea ala ez. Guk esaten dugu baietz. Egia da eredu berri bat eraikitzeko patronal bat behar duzula, gobernu bat, sektore ekonomikoak inplikatzea... Ez dauden bitartean, zergatik eman pausoak? Agian noizbait aukera hori egon dadin.

Zer eskain dezakete sindikatuek ziklo politiko berrian?

Lan harremanetarako euskal esparru bat eskatzea izan daiteke puntu bat. Baina nolatan ez dituzte ELA eta LAB deitu estatus politikoaren ponentziara? Hori da sindikalismoari ematen dioten balioa? Eta nolatan ez dugu salatu hori ELAk eta LABek?

Alderdi bakar batek ere ez dizuete deitu?

Inork ez digu deitu. Estatus politiko bati buruz hitz egingo duzue langileen parte hartzerik gabe? Gu hori borrokatzen ariko bagina, ahaztuko lirateke ponentzian sindikatuez? Uste dut ezetz.

ELAk eskatu izan dizue independentzia handiagoa izateko EH Bilduk agintea duen instituzioetan.

LAB ez dago alderdi baten erabakien menpe. LABen erabaki politikoak guk hartzen ditugu, baina prozesu politiko bati begira gaude, eta hor konpromiso batzuk hartzen ditugu. ELAk LABi buruz esandakoek sortutako irudiagatik egiten da ulergaitza Toñarekin gertatu zena: EH Bilduk gauza bat esan zuen, eta LABek beste bat.

EITBren aferan EAJrekin eta EH Bildurekin bat egin du LABek. Askok ez dute ulertu.

Emaitza da lan eskaintza publiko bat egon dela ere bai. Gu ez gaude ados erregulazio dosierra egitearekin. Baina, gure ustez, erregulazioa derrigorra da. Zortzi urte ditu eskaerak, eta horregatik defendatzen dugu.

EITBko aferak faktura pasa diezaioke LABi?

LABek irabazi ditu bozak EITBn, beraz, zerbait ikusten dute langileek. Arazo hori EAJk sortu zuen. Guk zergatik konpondu behar dugu hau?... Baina ez al zaigu sindikatuoi eskatzen erantzunkidetasuna? Erregularizazio bat behar zen, eta lan eskaintza publikoa eskatzen du horrek.

Zer harreman duzue Confebaskekin sindikatuen balizko ilegalizazio eskaeren ostean?

Ez dugu. Negoziaziorako aukerarik ez badago, ez dago harremanik. Txarra izan zen, gainera, kanpokoa antzerki bihurtzea, CCOOk eta UGTk egin bezala, mobilizazioak deitzea negoziatzen ari ziren bitartean. Mobilizazioa antzerki hutsa izatea sindikatuaren hondamendia izan da.

Greba orokorrak balioa galdu du tresna bezala?

Ez dut uste. Greba orokorraren deialdiak arrazoietan baino, emaitzetan egon behar du. Arrazoiak ditugu greba orokorrak deitzeko? Soberan.

Krisi garaian egindako grebek eman dute emaitzarik?

Erreformaren kontra lau sindikatuek egin genuen grebak ekarri zuen negoziazio prozesu bat. Azken momentuan, Urkullu ere eserita zegoela, Confebaskek txikitu zuena. Norbaitek uste du negoziazio prozesu bat egongo zela grebarik egin izan ez bagenu?

Baina, azkenean, porrot egin zuen negoziazioak.

Baina negoziazioa egon zen, eta ia itun bat ere bai. Horrek ere borrokari segida emateko aukerak eta baldintzak hobetzen ditu. Sindikatuok eta langileok lortu dugu egoerari buelta ematea? Ez. Baina lortu dugu bederen alternatibaren aukera bizirik mantentzea.

Igartzen duzu langile kontzientziaren ahultzerik?

Irtenbide kolektiboak zilegitasuna du, baina sinesgarritasuna galdu du. Oso kezkagarria da langile kontzientzia izanda ere langile izatearen harrotasuna galdu dela.

Zergatik galdu da?

Jende asko entzuten da ez duela enplegu bat izan nahi esaten, ez duelako zapaldu bat izan nahi. Bere alternatiba nahi du jendeak, eta askotan bukatzen dute autozapalduak izaten, autonomo bezala adibidez. Nik ez dut aberatsa izan nahi, langilea izan nahi dut, neure eskubideak ditudala.

Utopia eskatzen dute sindikatuek ala oinak lurrean dituzue?

Oinak errealitatean gehien ditugun eragileak garelako dugu dugun indarra. Eta berriro jarriko dut Toñaren adibidea. Gaitasungabetze horren aurrean, eta parlamentuan hartutako jarreren aurrean, guk izan genuen jarrera hartu genuen, hain zuzen, gatazka horretan egonak ginelako. Oinak lurrean ditugulako.

Soldata igoera eskatu behar da zenbaki gorriak dituen enpresa batean?

Enplegua ziurtatzeko itun asko proposatu ditugu eta gutxi lortu. Guretzat totema ez da soldatak mantentzea eta igotzea, gure totema da aberastasuna banatzea lantokian eta soldata duinak ziurtatzea. Ez dugu onartuko langileak izatea enpresaren arazoak beregain hartzen duten bakarrak. Arazoa da askotan erabili dela soldatak murriztea enpresak finantzatzeko, eta bitartean Kutxabank pribatizatu egin dugu. Zergatik egin behar dira langileak politika horren arduradun?

Zelan banatu ardurak?

Gu prest gaude konpromisoak hartzeko, baina ez gaitezen inozenteak izan. Hemen iruzurra itzela da. Kontu batzuk erakusten dizkigute negoziatzeko, eta askotan badakigu enpresaren irabaziak ez direla horiek, beste batzuk baino. Ezin dena da enpresaren boterea leku batean egon, eta enpresaren arazoak konpontzeko erantzukizuna beste batean.